<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sima_ozkan/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sima Özkan</a>Bu hafta Arkadaşım Dünya köşesinde sizi yazdığım bir kitapla tanıştırmak istiyorum: Deniz’in Sıfır Atık Kitabı. Atıklarını azaltmak için dönüşen, yeni alışkanlıklar edinen, gündelik hayatlarındaki bazı değişimlerle çöpe gönderdiklerine yeni çareler arayan çocukların hikâyesi. 28 Temmuz’un Dünya Limit Aşım Günü&nbsp;olarak belirlendiğini ve bir yıl daha insanlık olarak doğal kaynaklarımızı yıl bitmeden 156 gün önce tüketmişken, Dünya Ahalisi olarak Dünya’nın kaynaklarını kullanma ve değerini bilmek adına biraz atıklarımızı gözden geçirelim mi?Tüm çöpler nereye gidiyor?Hiç mutfağınızdaki ya da banyonuzdaki çöp kovasının içine attıklarınız hakkında durup bir düşündünüz? Hadi bunu şimdi yapın. Her gün neleri çöp attığınızı bir düşünün. Hem evinizin içindeki hem de evinizin dışındaki çöp kovalarının içine yakından bir göz atın. Şimdi, kendinize, aile üyelerinize sorun, “Tüm bu çöpler nereye gidiyor?” Her gün sokağınızdaki çöp konteynerini boylayıp çöp kamyonlarına yüklendikten sonra oradan ayrılan çöplerinize tam olarak ne olduğunu hiç düşündünüz mü? Sihirli bir şekilde birden ortadan kaybolmuyorlar değil mi?&nbsp;Sıfır atık nedir?Her gün Dünya’mızı etkileyen seçimler yapıyoruz. Nasıl alışveriş yapıyoruz? Neler yiyoruz? Neler satın alıyoruz? Tükettiğimiz ve çöpe attığımız her şey, üzerinde yaşadığımız biricik Dünya’nın neye benzediğine dair verdiğimiz kararlardır. Sıfır atık, gezegenimizi koruyan alışkanlıklar edinmek ve doğamızı, toprağımızı, denizlerimizi, tüm canlıları koruyan seçimler yapmaktır. Sıfır atık yaşam biçimini deneyimlemek içinse bu beş adımın her birini teker teker kendinize sorup, adım adım gerçekleştirebilirsiniz.&nbsp;Arkadaşımız dünya için kendinde neleri değiştirebilirsin?1. Hiç ihtiyacın yoksa reddet! Hiç tüketme, satın alma, kullanma… Plastik balonları mesela. Sakız çiğnemek zorunda mısın acaba? İçeceğini pipetsiz de içemez misin oysa? Kendi kahve termosunu yanına almadan evden çıkmasan mı acaba?2. İhtiyaç duymadan aldıklarını ya da reddedemediklerini azalt! Yerine neleri koyabileceğini düşün. Mesela şeftalini yerken yapış yapış olan ellerini temizlemek için ıslak mendil kullanmak yerine, üşenmeyip ellerini yıkayabilirsin.&nbsp;3. Reddedemediklerini ve azaltamadıklarını yeniden kullan. Yaratıcı ol! Atık diye düşündüklerin değerlensin yeniden. Buna ileri dönüşüm deniyor. Yoğurt kaplarını, hediye paketlerinden arta kalan kurdelelerle süsleyip yapabileceğin saksılar, sence bir yandan da çok ekonomik olmaz mı? Ne dersin!4. Kalanları kompost yap! Organik atıkların gübre olsun toprağa. Seni besleyenlerden geriye kalanlar toprağı da beslesin. Beslenen toprak seni daha çok beslesin. İşte doğadaki geri dönüşüm diye buna denir!5. Hiçbiri olmuyorsa geri dönüşüm yap! Dünya’nın değerli kaynaklarını doğaya geri kazandır. İçecek satın alacakken plastik yerine cam şişe ya da teneke kutudakileri tercih etmeye ne dersin?<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Atık günlüğü tutalım mı?</h3>Ne kadar çok şey tükettiğimiz ve ne kadar atık çıkardığımızla yüzleşmek için atıklarımızın günlüğünü tutabiliriz. Bir hafta süreyle, satın aldığımız, yediğimiz ve içtiğimiz her şeyi listeleyerek başlayabiliriz. Yediklerimiz ve içtiklerimiz sonucunda çöpe attığımız her şeyi tek tek yazmamız önemli. Eğer öğünlerimizde tabağımızdakilerin tamamını bitiremezsek ve bu kalanlar maalesef çöpü boylayacaksa bunları da not etmeliyiz. Haftanın sonunda kendi tüketim alışkanlıklarımızı yüzleşmiş olacağız. Bir sonraki hafta ise her bir günümüz için neleri değiştirebileceğimizi gün gün not alabiliriz. Reddet, Azalt, Tekrar Kullan ve Geri Dönüştür adımlarını izleyebiliriz. Değiştirdiğimiz her tüketim alışkanlığının sağlığımıza olan etkileri hakkında arkadaşlarımızla fikirlerimizi paylaşabiliriz.<img src="https://images.aposto.com/2022/7/5/1659685945555.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.35" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Üç “S”: SEV, SAYGI DUY VE SORUMLUK AL!</h3><a fr-original-style="" href="https://redhouse.com.tr/magaza/urun/denizin-sifir-atik-kitabi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Deniz’in Sıfır Atık Kitabı</a> ile bir ayda atıklara kafa tutun! Merhaba ben Deniz! Bu kitap sayesinde tanıştığımıza çok memnun oldum.Deniz’in Sıfır Atık Kitabı, adı üstünde benim hikâyem. Sadece benim değil, sınıf arkadaşlarımın, sınıf öğretmenimin ve en çok da sınıfımdan çıkan atıkların hikâyesi. Bu kitap hepimizin sıfır atık deneyimi. Sıfır atık yolculuğu… Bu deneyimi sizinle paylaşmak istedim, çünkü doğaya, denize, tüm canlılara ve hepimizin tek yuvası Dünya’mıza gözü gibi bakmaya söz veren çocuklar her sınıfta, aramızda.&nbsp;Bir ayda, her gün 1 adım atarak en iyi arkadaşımız Dünya’ya sevgimizi gösterebilir, gezegenimizi paylaştığımız tüm canlılara saygı duyabilir ve 30 günde, 30 yeşil adımla, büyük sorumluluklar alabiliriz!&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/7/5/1659685721141.png" width="550" style="width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.99" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Her gün 1 kutucuk ilerle, gerçekleştirdiğin her adım için o kutucuğu yeşile boya ve ilerledikçe atıklarını sıfırla! 30. güne vardığında, alışkanlıklarının adım adım değişmeye başladığını göreceksin...Ya da her gün 1 kutucuk ilerleyin, gerçekleştirdiğiniz ya da gerçekleştirmeye söz verdiğiniz her adım için o kutucuğun resmini çizin ve ilerledikçe atıklarınızı sıfırlayın! Tüm çizimleri kullanarak kocaman bir poster hazırlayabilirsiniz, böylece Dünya’mız için yaptığımız iyilikleri hiç unutmamış olursunuz.

Dünyahali

Tüm çöpler nereye gidiyor?

Deniz’in Sıfır Atık Kitabı 

Evinizde artık kullanmadığınız herhangi bir ürünün atık yönetim süreçlerine girmesi için adımlar attınız mı? Eğer bu soruya cevabınız evet ise muhtemelen hangi ürünü nereye vermeniz veya nasıl bir atık yönetim sürecine sokmanız gerektiğine dair birçok farklı soru ile karşılaşmışsınızdır. Hatta büyük ihtimalle elinizdeki kullanılmayan ürünlerden nasıl kurtulacağınızı bulamadığınız için bu ürünleri bir köşeye bırakarak daha sonra düşünmeyi tercih etmiş olabilirsiniz. Peki bu “atık” ürünlerine dair kullanım sonrası süreçlerde de üreticilerin sorumlu olduğu bir sistem bu sorunu çözebilir miydi? Bu haftaki yazımızda aslında atık yönetim süreçlerinde var olan fakat uygulama noktasına gelindiğinde ne yazık ki teoride kalan üretici sorumluluğunu tartışacağız. İngilizce’de ‘Extended Producer Responsibility’ olarak geçen bu terim dilimize ‘Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu’ olarak çevriliyor. Yazı içerisinde EPR olarak yer vereceğimiz bu konsept aslında üreticilerin bir ürünün kullanım sonrası tüm atık yönetim süreçlerini de kapsaması gerektiğini anlatıyor. Bazı ülkelerde devlet politikası olarak yer alan EPR, bu süreçlerin yürütülmesi için üreticilere bazı finansal teşvikleri de içeriyor. Bu hali ile aslında atık durumuna gelmiş olan ürünlerin doğru yönetimi için teoride çok güzel bir uygulama olarak görünse de EPR’ın mevcut uygulaması lineer ekonomiden çeşitli izler taşımakta. “<a fr-original-style="" href="https://zenodo.org/record/5957809#.Yo5cdqhBxnK" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Policy Brief: Blueprint for Ultimate Producer Responsibility</a>” makalesinde detaylıca tartışılan EPR’ın ne gibi eksikleri olduğuna gelin birlikte bakalım.<img src="https://images.aposto.com/2022/4/4/1653548808267.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.00" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Değer azaltmaya yönelik süreçler EPR süreçlerinde toplanan ürünler genellikle geri dönüşüm süreçlerine dahil ediliyor. Bu da aslında uzun zamandır bültenlerimizi takip eden okuyucularımızın tahmin edeceği üzere döngüsel ekonomiye tamamen aykırı bir süreç. Ürün veya hizmetlerin değerinin korunması veya ileri dönüşüm ile mevcut halinden çok daha değerli bir konuma gelmesi döngüsel ekonominin temel amaçlarından birisidir. Bu durum ne yazık ki ülkemizde de fazlasıyla yanlış değerlendiriliyor. Özellikle “Sıfır Atık” projesi ile çok daha yaygın hale gelen geri dönüşüm uygulaması ve yönlendirmeleri ne yazık ki ürünlerin değerini artırmayı veya korumayı hedefleyen bir süreç değil. Gündelik hayatta kullandığımız birçok ürünün %100 geri dönüştürülemez olması dolayısı ile zaten eleştirilen geri dönüşüm, kaynakların verimli kullanılması ilkesine de tamamen aykırı olduğu için aslında atık yönetiminde yer almamalı demek mümkün. Fakat bu anlayışı değiştirmek ve döngüsel ekonomi içerisinde geri dönüşümün yer almadığını benimsemek mevcut süreçler dolayısıyla çok da kolay olmayacak gibi duruyor. Döngüsel Ekonomi 101 ekibi olarak bu konu özelinde hazırladığımız ve geri dönüşüme gelene kadar neler yapılması gerektiğine değindiğimiz yazımızı kaçıranlar için linki <a fr-original-style="" href="https://apos.to/i/geri-donusum-kahraman-mi-en-zayif-halka-mi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">burada</a> paylaşıyoruz. Sadece üretici mi sorumlu? EPR sistemleri en temelde üreticileri atık yönetim süreçlerinden sorumlu tutar. Ülkemizde bu konuda net bir regülasyon olmamasından dolayı net bir örnek veremiyoruz. Fakat odaklanılması gereken nokta; sürdürülebilir ve döngüsel bir atık yönetim sistemi elde etmek için sadece üreticilere sorumluluk vermemeliyiz. Döngüsel ekonominin temelini oluşturan kaynakların döngü içinde kalmasını sağlayacak olan yeniden kullanım, tamir, bakım, onarım, yeniden üretim gibi çeşitli R stratejileri atık yönetiminde üreticiler üzerindeki sorumluluğu azaltabilir. Bu sayede hem farklı iş kollarında istihdam ve ekonomik gelişme sağlanabilir. Aynı zamanda tüketicilerin kullanmadıkları ürünleri paylaşarak veya 2.el satış platformlarında satarak katma değer kazanmaları da mümkün olabilir. Durum böyle iken EPR’ın sadece üreticilere sorumluluk yüklemesi aslında döngüsel ekonominin temel yapı taşlarını da engelleyen bir süreç yaratıyor diyebiliriz.<img src="https://images.aposto.com/2022/4/4/1653548922796.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sınırlı sorumluluklar EPR bünyesinde üreticilerin sorumlulukları atıkların geri dönüşüme dahil edilmesi, toprağa gömülmesi veya ihraç edilmesi ile bitiyor. 2021 yılı içerisinde haberlerde fazlasıyla dikkat çeken Avrupa ülkelerinden ülkemize gelen atıkları hatırlayanlar vardır aranızda. Hatırlamayanlar için <a fr-original-style="" href="https://www.greenpeace.org/turkey/basin-bultenleri/turkiye-yine-avrupadan-en-cok-plastik-cop-alan-ulke-oldu/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buraya</a> linki bırakalım. Mevcut atık yönetim süreçleri lineer ekonomi düşünce yapısı ile geliştirildiği için kaynakların değerini korumaya çok fazla odaklanılmadığını söyleyebiliriz. Bu da EPR ile sorumluluk verilen üreticilerin aslında doğru atık yönetim süreçlerini yürütmelerine dair bir şart getirmiyor. Hatalı geri dönüşüm, yakarak enerji üretme(çevreye fazlasıyla zarar veren bir süreç olduğu için tercih edilmemeli), yasak olsa da toprağa gömme veya başka ülkelere ihraç ederek varlığını unutma gibi süreçleri yerine getiren üreticiler sorumluluklarını da tamamlamış olarak değerlendiriliyor. Fakat konu materyal atıkları olunca tüm bu süreçler çevresel, sosyal ve ekonomik olarak zarar vermeye devam ediyor. Yazımızın bu noktasına kadar EPR hakkındaki hatalı uygulamaları tartışmaya açmaya çalıştık. Fakat bu EPR’ın tamamen yanlış bir uygulama olduğu anlamına gelmez elbette. Tüm atıkları basit bir atık yönetim süreci ile ortadan kaldıramayacağımız gerçeği ile yüzleşmemiz gerekiyor. Bu nedenle döngüsel ekonomiye uygun şekilde baştan tasarlanmış yeni sistemlere ihtiyacımız olduğunu tekrar hatırlatmak istiyoruz. Atıkları nasıl yöneteceğimizden önce atık oluşumunu nasıl önleriz sorusunu sormamız gerekiyor. Ekip olarak bu yazıyı hazırlarken yaptığımız fikir alışverişinde vardığımız son nokta şu; Sadece üreticinin veya tüketicinin değil, tüm paydaşların inovatif bir yaklaşımla sorumlu olacağı atık yönetim sistemlerinin çok daha etkili olacağını düşünüyoruz. Sizin bu konudaki düşünceniz nedir?

Döngüsel Ekonomi

Tüm sorumluluğu üreticiye vermek ne kadar doğru?

Atıklardan kim sorumlu?

<img src="https://images.aposto.com/2022/4/0/1651371130551.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">💚 Sıfır atık için uygulanan 5R Kuralı’nı duymuş muydun?Sıfır Atık kavramı israfın önlenmesini ve kaynakların verimli kullanılmasını amaçlayan bir amaçlar bütününü oluşturuyor. Bu kapsamda yürütülen çalışmalarda öncelikle atık oluşum sebepleri gözden geçiriliyor. Daha sonra atık oluşumunun engellenmesi veya en aza indirgenmesi sağlanıyor. Atık oluşması halinde ise, atığı kaynağından ayrıştırarak geri kazanımının gerçekleştirilmesi hedefleniyor.&nbsp;5R Kuralı’nın adımları şöyle:&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Refuse (Reddet),&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Reduce (Azalt),&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Reuse (Yeniden Kullan),&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Rot or replant (Kompost yap, yeniden dik),&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Recycle (Geri dönüştür).</li></ul>Peki gündelik hayatımızda bu <a fr-original-style="" href="https://www.gelecekburada.net/sifir-atik-icin-5r-kurali/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">5 madde</a>yi nasıl uygulayabiliriz?

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/aysemargossian/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ayşe Erenel Margossian</a>IPCC'nin 6. Değerlendirme Raporu'nun ikinci bölümü ile ilgili çokça yorum yazıldı geçtiğimiz günlerde. Raporla ilgili bilgilendirici detaylar için <a fr-original-style="" href="https://apos.to/a/602ca5b86a93800007c4b887" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Levent Kurnaz</a>’ın Dünyahali’ın 55. Sayısında yer alan ‘<a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/6220e7b5e99bef0007d47387" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Uyum ve Riskler</a>’ yazısına göz atabilirsiniz. Rapor bir kere daha bize, artık kaybedecek hiç vaktimizin olmadığını gösterdi. Bir an önce alışkanlıklarımızı değiştirip geleceğimizi kurtarmalıyız. Yapabileceğimiz çok şey var; belki nereden nasıl başlayacağımızı bilmiyoruz belki de ilhama ihtiyacımız var.&nbsp;İngiltere’nin güneyinde yaşadığım köye yakın kentlerden birinde, genç bir kadın girişimci tarafından 2020 yılında hayata geçirilmiş küçük bir ‘Sıfır Atık’ dükkanı bana alışkanlıklarımı nasıl değiştireceğim konusunda ilham oldu. Bahsedeceğim bu değişimlerin size de aynı etkiyi vermesini dilerim.Sıfır atık faktörleri, İngilizce’de kısaca 5R kuralı olarak bilinir. Yani sürdürülebilirliğin 5R’si. Bu 5 adımın aşağıdaki şemadaki gibi soldan sağa hiyerarşik sıralaması sürdürülebilir yaşam için büyük önem taşımaktadır ve en etkili sıralamadır.<img data-fr-image-pasted="true" alt="A screenshot of a video game

Description automatically generated with medium confidence" src="https://lh5.googleusercontent.com/8P0u083pqGrwka0NAjT-MCKQKf6i0kxU3aXKJTjryr21h8ZKFhJjjEgweYhBfd46y5QUA3xvYCsmfUkdNVH_VIzyjkQL9SDyAPVEYPZINz6CVD3y7Z1kbf0vw3z9OkYtx6hpU2yt" width="550" height="137" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="3.94" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Refuse (Reddet),&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Reduce&nbsp;(Azalt),&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Reuse (Yeniden Kullan),&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Recycle (Geri Dönüştür)&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Rot (Kompost Yap).&nbsp;</li></ul>Bu yazımda özellikle ilk 3 adımdan bahsedeceğim. ‘Sürdürülebilirlik’ hakkında dinlediğim bir podcastte, program sunucusu evinde, ailesiyle neredeyse sıfır atığa yakın yaşadığını iddia ediyor ve tüm atıklarını geri dönüşüme attıklarını ekliyordu. Üstteki şemaya baktığımızda aslında bunun sıfır atık yaşama çok uymadığını, geri dönüşümün son çare olduğunu görüyoruz.&nbsp;İlk adım ihtiyacımız olan dışında tüketimi reddetmek olacaktır.&nbsp;Paketlenmemiş ürünleri ya da doğada kolayca çözülebilen paketlere sahip ürünleri tercih etmek de bu reddedişe dahil olmalı. Alışveriş yaptığım bu dükkânda tüm gıda ürünleri paketsiz, büyük kapalı kaplarda saklanmakta ve çevredeki yerel üreticilerden tedarik edilmekte;&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Makarna, pirinç, bakliyat, kuru meyve gibi gıda ürünlerden ihtiyacım olduğu kadarını yanımda götürdüğüm kaplara doldurarak satın alıyorum.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sıvı yağ, yulaf sütü gibi ürünleri de yine tekrar değerlendirdiğim cam şişelere dolduruyorum.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Poşet çay kullanmaktansa, Sıfır Atık dükkânından aldığım çay yapraklarını bez poşetlere koyarak sallama çay olarak tüketiyorum. Böylece bu bezleri defalarca kullanabiliyorum.&nbsp;</li></ul><img src="https://images.aposto.com/2022/2/4/1647521496925.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Jasmin SesslerHem yereli desteklemek hem de aldığım ürünlerin tedarikçisini bilmek istediğim için burayı tercih ediyorum. Tüketicilerden gelen yoğun talep üzerine yakın geçmişte her bütçeye uygun ASDA gibi büyük market zincirlerinde de bu tip yeniden doldurma uygulamaları başladı. Dünya çapında bilinen Whole Foods marketler zinciri ise çok uzun zamandır paketsiz, güvenilir gıda ürünleri satıyor.Ülkemizde de Sıfır Atık dükkanları yavaş yavaş çoğalmakta. Biz zaten çarşı, pazarlarımızda aktarlara ve yerel gıda üreticilerinin satış noktalarına kolaylıkla ulaşabilmekteyiz. Değiştirmemiz gereken alışkanlık ise, alışverişe giderken paketleme için kendi bez çantalarımızı, &nbsp;kabımızı veya şişemizi götürerek tekrar tekrar kullanmak olacaktır.Aynı dükkânda, diş macunundan deodoranta, deterjandan bulaşık fırçasına kadar birçok kozmetik, mutfak ve evsel ürün de sürdürülebilir, toksin içermeyen, etik üretim yapan tedarikçilerden seçilmiş. Paketlenmesinde plastik kullanılmamış ve gereksiz israftan kaçınılmış. Sıvı sabun, şampuan gibi kişisel bakım ve ev temizlik ürünleri için ambalajları tekrar doldurma seçeneği var;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Şampuan ve saç kremi tercihimi ambalajsız katı, kalıp şekilde üretilmiş olanlardan yapıyorum.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Deodorant için de ya suda ıslatıp kullanabileceğim mineral tuzu kristalini ya da karton ambalajda yağlardan, esanslardan üretilmiş olanları seçiyorum.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Diş macunu için plastik yerine cam kavanozlardaki macunları tercih ediyorum.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Menstural kaplar ise sanıldığının aksine gayet kullanışlı ve bakımı kolay. &nbsp;</li></ul>Türkiye’de de bu konuda çok duyarlı üreticiler var. Yine de istediğiniz ürünü bulamıyorsanız çevre marketlere, dükkânlara taleplerinizi iletin. Unutmayın, belki birçok ürün sizin talepleriniz sayesinde raflarda yerini alacak. Bazı ürünleri evde yapmak bile mümkün. Yakın bir arkadaşım zaman zaman eski cam mum kavanozlarının içinde kendi yaptığı krem ve deodorantları getiriyor. Tarifleri internetten bulduğunu ve biraz da kendi deneyimlerini kattığını, ama asla zor olmadığını söylüyor.&nbsp;Bu dükkânla ilgili benim için en önemli özellik ise ürünlerin hepsinin İngiltere’de üretilmiş yani yerli malı olması. Peki, bu size de &nbsp;bizim çok uzun yıllardır zaten milletçe bu zihniyete sahip olduğumuzu hatırlatmıyor mu? I. Dünya Savaşı sonrası oluşan ekonomik darboğazın ardından toplumsal tutum bilincinin oluşması amacıyla 1923 yılında Atatürk başkanlığında İzmir İktisat Kongresi toplanmış ve yerli malların üretilmesi ve kullanılması kararlaştırılmıştı. 1946 yılından itibaren ise “Yerli Malı Haftası” kutlanmaya başladı. 80’lerde ilkokula gitmiş biri olarak, o dönemde okulların bu haftaya nasıl önem verdiğini ve sürdürülebilir bir bilincin oluşumu için tohumların daha küçük yaşlarda ekildiğini çok net hatırlıyorum. Sürdürülebilirlik yolunda en önemli adım, ürünün nihai alıcıya ulaşana kadar tedarik zincirindeki her adımın yerel tedarikçilerden oluşması olacaktır.&nbsp;

Sürdürülebilir yaşam için 5 adım: Reddet, Azalt, Yeniden Kullan, Geri Dönüştür, Kompost Yap!

Sıfır Atık No: 1

Sıfır Atık (Zero Waste)Sıfır Atık kelimesini sık sık duymuşsunuzdur. Öyle ki kullandığımız tüm plastik poşetlerin üstünde sıfır atık yazısı ve logosu var. Peki nedir bu ‘Sıfır Atık’? “Sıfır Atık” kendisine ait web sitesinde şu şekilde <a fr-original-style="" href="https://sifiratik.gov.tr/sifir-atik/sifir-atik-nedir" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tanımlanmış</a>: &nbsp;İsrafın önlenmesini, kaynakların daha verimli kullanılmasını, atık oluşum sebeplerinin gözden geçirilerek atık oluşumunun engellenmesi veya minimize edilmesi, atığın oluşması durumunda ise kaynağında ayrı toplanması ve geri kazanımının sağlanmasını kapsayan atık yönetim felsefesi olarak tanımlanan bir hedeftir.<img src="https://images.aposto.com/2021/5/2021-06-24T05:37:58.133Z_sm.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="2.21" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Döngüsel ekonomiden bahsederken sık sık şu tabiri kullanırız: ‘Al-kullan-at’ değil ‘al-kullan-dönüştür.’ Sıfır Atık projesi de bu sebeple döngüsel ekonomi ilkeleri ile benzer bir felsefeyi paylaşmaktadır. Sıfır Atık, geri dönüşümü bir hayat tarzı haline getirmeyi amaçlarken, atıkların doğaya atılması, toprağa gömülmesi veya yakılmasından ziyade, gerekli koşullar sağlanarak ayrıştırılması, sterilize edilmesi ve tekrar kullanıma sunulmasını hedeflemektedir. Döngüsel ekonomi, sınırlı kaynakların yönetimini savunan bir ekonomi modeli olmasından dolayı hızlı tüketim ürünleri yerine, tüketiciye tekrar sunulabilecek ürünler imal etmeye odaklanır. Bu açıdan Sıfır Atık projesinin, döngüsel ekonomiye geçişi hızlandıran yoldaki yapı taşlarından birisi olduğunu söylemek mümkündür. Biraz daha geniş çerçeveden baktığımızda ise Sıfır Atık projesinin, döngüsel ekonomiye geçişte tam da Döngüsel Ekonomi 101 olarak amaçladığımız gibi, tüketicilere ve bireylere yönelik bir çalışma olduğunu söyleyebiliriz. Sıfır Atık uygulamasını daha iyi anlamak ve Türkiye’de nasıl uygulandığını görmek için NTV’nin Pasaport adlı programının ‘Ortak Gelecek: Sıfır Atık’ bölümüne <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=gBFwPahyJoA&t=3s" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan&nbsp;</a>ulaşabilirsiniz.

Her ülke gibi Türkiye de iklim krizine karşı tasarlanan uluslararası politikalarda söz sahibi olmak istiyor. &nbsp;Bu yüzden 1994’deki İlk İklim Sözleşmesi’nden beridir Türkiye bu politikalar içerisinde kendini konumlandırmaya çalışmakta.Genel olarak Türkiye’nin sera gazı salımını azaltması ve diğer ülkelere de mali veya teknolojik yardım sunması gerektiği diğer ülkeler tarafından da kabul edilmiş durumda.Ama Türkiye bunu kabul etmiyor ve bu yüzden de küresel anlamda bir sera gazını azaltma çabasında bulunmuyor.&nbsp;2002’de Türkiye kendini diğer ülkelere mali ve teknolojik yardım verecek ülke listesinden çıkarmasından sonra ise genel bir anlaşmaya varılıyor ama yine de Türkiye kendini sera gazı salımını azaltmak için finansal olarak destek verilmesi gereken bir ülke olarak görmekte.Küresel anlamda Çin, ABD ve AB gibi devlerin sorumlulukları daha fazla olsa da bu en ufak fosil yakıt miktarının bile verdiği zararı değiştirmiyor. Dünyamız ve insanlık artık daha fazla karbon kullanama riskini alacak kapasitede değil ve burada her ülke ile bireye görev düşmekte.Zira, bu politik hesapları yapana kadarki sürede Türkiye’nin sera gazı salımı %60 arttı ve Türkiye en fazla salım yapan 15. ülke oldu. O yüzden Türkiye’de artık buradaki rolünü kabullenmesi lazım.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-13T09:00:16.871Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.72" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Şubat ayının sonuna doğru düzenlenen<a fr-original-style="" href="https://www.cevrecigeek.com/turkiye-iklim-degisikligiyle-mucadelede-devleti-kahraman-bireyi-suclu-gostermeye-calisiyor/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;İklim Değişikliğiyle Mücadele Zirvesi’nde</a> Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın yaptığı konuşmalar bu konuda belli hedeflerin alındığını gösteriyordu.Daha önceden hazırlanan Sıfır Atık projesine ek olarak Paris İklim Anlaşması’nda belirtilen ama onaylanmayan hedeflerin tekrarı şeklinde geçen etkinlikte, en önemli başlıklardan biri Küresel İklim Değişikliği Araştırma Komisyonu’nun kurulması oldu.Geçtiğimiz hafta toplanan bu komisyonun <a fr-original-style="" href="https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/komisyon_tutanaklari.tutanaklar?pDonem=27&pYasamaYili=4&pTarih=&pKomKod=0&pKelime=#1065" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">tutanakları ise</a> bize Türkiye’nin iklim politikaları hakkında ışık tutuyor.Komisyon en başından Türkiye’nin iklim krizinden ciddi bir şekilde etkileneceğini kabul etmekte, bununla beraber sorumluluğu hala “büyük” ülkelere atmakta.Komisyon için genel durumu bir sunum şeklinde hazırlayan Çevre ve Şehircilik Bakan Yardımcısı Mehmet Emin Birpınar, sorumluluğun büyük ülkelerde olması gerektiğini tekrarlarken, Türkiye’nin ek finansmana ihtiyaç duyduğunu belirtiyor.Birpınar bunun için, Paris Anlaşması kapsamında kurulan "Yeşil İklim Fonu"ndan yararlanmak için yaptığı başvuruların ise "Ek 1 prokotol ülkesi olunması" gerekçe gösterilerek reddedildiğini ve Türkiye'ye "Paris Anlaşması'na taraf olun" denildiğini ifade etti.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-13T09:02:28.505Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.64" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Buna ek olarak Birpınar, Türkiye’nin çevre standartlarında Avrupa seviyelerine gelmesi için&nbsp;70 ile 80 milyar dolar arasında bir bütçeye ihtiyaç olduğunu belirtiyor.Yani burada Türkiye’nin ciddi bir fona ihtiyacı olduğunu görüyoruz. Öyle ki bu içerisinde 8 milyar dolar bulunan Yeşil İklim Fonu’un bile kaldıracağı bir şey değil.Birpınar, şu anda Dünya Bankası, Fransız ve Alman Kalkınma Bankalar ile yıllık 3 milyar dolarlık bir paket üzerinde çalıştıklarını belirtiyor ama önemli bir noktaya da dikkat çekiyor.Bu saatten sonra dünyadaki bütün bankaların, özellikle iklim dostu olmayan projelere destek vermeyeceklerini belirten Birpınar, <a fr-original-style="" href="https://www.cevrecigeek.com/devlet-de-kabul-etti-bankalar-artik-iklim-dostu-olmayan-projelere-destek-vermiyor/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bundan sonra bu sistemin içerisinde olmazsak, karar mekanizmalarının çoğundan yararlanamayacağımızı belirtiyor.</a>Komisyonda görevli CHP İzmir Milletvekili Murat Bakan da, bu dönüşüme uyulmaz ise yılda 1,8 milyar Euro’yu Yeşil Mutabakat kapsamında Avrupa Birliği’ne sınırda vergi olarak ödeyeceğimizi&nbsp;hatırlatıyor.Yani Türkiye her ne kadar değişim için kendisine fon gerektiğini belirtse de değişim için adımlar atmazsa bu fonların hiç biri kendisine sağlanmayacak gibi.Açıkçası bu haber iklim aktivistlerinin yüzünü biraz da olsa güldürecek bir haber.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-13T09:07:32.671Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Zira küresel ekonomide iklim dostu olmayan projelere destek bulmanın zorlaştığını devletler seviyesinde duymak, yıllardır süren baskıların işe yaradığını gösteriyor.Bununla beraber Birpınar Türkiye’nin yasal olarak bir Karbon Nötr hedefi koymasını önerirken “başarılır, başarılmaz yine de olsun” tarzındaki tutumu çok da güven verici bir tutum değil.Kısaca özetlemek gerekirsek, uluslararası piyasalar ve ülkelerin politikalarındaki değişimler Türkiye’yi geri dönülmesi mümkün olmayan bir noktaya getirmiş durumda.Eminim ki Türkiye yakın zamanda Paris İklim Anlaşması’nı onaylayacaktır bundan şüphem yok ama &nbsp;bununla beraber bu anlaşmada konulan hedefin kalitesi ve uyum süreci konusunda tartışmalar&nbsp;devam edecek gibi duruyor.

Çevreci Geek

Küresel İklim Değişikliği Araştırma Komisyonu’nun tutanakları politika değişikliğine ışık tutuyor

Türkiye Paris Anlaşmasını Onaylama Yolunda

Geçtiğimiz haftalardaki bültenleri takip etmiş olan okuyucularımızın hatırlayacağı gibi, bu bölümümüzde döngüsel ekonomi ile ilgili terimleri veya spesifik bakış açılarını derinlemesine inceliyoruz. Bu hafta, döngüsel ekonominin dördüncü ve son temel ilkesine odaklanacağız. Aramıza yeni katılan okuyucularımız için ise kısa bir özet olması adına, ilk bültenimizde “yeniden kullanım” ikinci bültenimizde “yenilenebilir ürünler” geçen haftaki üçüncü bültenimizde ise “yeniden üretilmiş” ürünler ayrıntı bölümümüzün konusu olmuştu. Bu hafta ise “geri dönüştürülmüş” ürünlere odaklanacağız.&nbsp;&nbsp;Geri dönüştürülmüş ürünler:&nbsp;Sosyal ve ekonomik faaliyetler sonucu ortaya çıkan her türlü atık maddenin (karton, cam, metal, plastik gibi) geri dönüşüm sürecinden geçirilmesi sonucu yeniden kullanılabilecek farklı bir hammaddeye dönüştürülmesi olarak açıklanabilir. Uzun süredir geri dönüşüm hayatımızın içinde fakat belki de bu konu için tam olarak neler yapılıyor ya da bizler neler yapmalıyız bilemiyoruz. Aslında yapılması gereken tek şey geri dönüşüm sürecine nasıl dahil olabileceğimizi anlamak. Artık yaşadığımız çevrede neredeyse her noktada geri dönüşüm kutuları, atıkların ayrıştırılarak çöpe atılması için belirli noktalar mevcut. Evlerimizde yapacağımız basit bir plastik, cam ve evsel atık ayrıştırılması aslında hepimizi geri dönüşümün ilk adımını atmaya itecektir. Tüketim kısmında ise, hepimizin bildiği gibi geri dönüştürülmüş ürünlere odaklanmak ve satın aldığımız ürünlerin geri dönüştürülebilir olup olmadıkları hakkında daha detaylı araştırma yapmak bireysel olarak atabileceğimiz en büyük adım. Ülkemizdeki <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTYwMWFlNWQ2MzcxNTc2MDAwNjhjOWRiOCZ1c2VyPTYwMDA0N2Q0NTY4NjBmMDAwODAwMmZjZiZhdXRob3I9bnVsbCZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZzaWZpcmF0aWsuZ292LnRyJTI1MkY="">Sıfır Atık</a> projesi geri dönüşümü öncelikle evlerimizde başlatmamız için aynı zamanda tüm hayatımıza dahil edebileceğimiz bilgileri içeriyor.&nbsp;&nbsp;Her zaman olduğu gibi araştırmanın ve farkında olmanın önemini vurgulamak istiyoruz!

Sıfır Atık ile ilgili hikayeler